Επίλογος

Τα κείμενα που συναρμόστηκαν έτσι ώστε αυτή η νοηματική ενότητα να αποτελείται εξίσου από αυτοτελή διηγήματα όσο και από ενιαίο μυθιστόρημα, με τα διηγήματα να συγκροτούν το βασικό του κορμό, γράφτηκαν στη διάρκεια 18 ημερών, από τις 14 ως τις 31 Μαίου 2064, ημέρα θανάτου του, από τον παππού μου Νικήτα Ζ. Τα βρήκα στον υπολογιστή χωρίς τους τίτλους των κεφαλαίων -οι οποίοι είναι και η μοναδική μου αυθαίρετη συνεισφορά στο πιο ιδιόρρυθμο και τελικό του έργο. To επίγραμμα "Ζω, δηλαδή είμαι άλλος", στο τελευταίο κεφάλαιο, ανήκει στον Πορτογάλο ποιητή Φ.Πεσσόα, του οποίου ένα βιβλίο βρήκα επάνω στο γραφείο του παππού, με αυτή τη φράση υπογραμμισμένη σε μια τσακισμένη στη μέση σελίδα. Ορισμένοι αναγνώστες γνωρίζουν ίσως τον Νικήτα Ζ. από τα μυθιστορήματα, τις ποιητικές συλλογές και τις μεταφράσεις του. Ενδεχομένως θα απορήσουν με τα κείμενα αυτά καθώς παρουσιάζουν ετερογενές ύφος σε σχέση με το οικείο που μας είχε συνηθίσει εν ζωή ο συγγραφέας. Τα κείμενα αυτά μοιάζουν αταξινόμητα, γιαυτό και τα κράτησα στην αφάνεια μια δεκαετία. Το έκανα γιατί όταν τα πρωτοδιάβασα, ένοιωσα ότι ο προσφιλής μου παππούς, παρότι αναφερόταν σε τρίτα πρόσωπα ξεδίπλωνε μέσα από αυτά προσωπικά, σχεδόν μύχια ζητήματα, που ειλικρινά, δεν ήξερα αν είχα το δικαίωμα να τα εκθέσω σε κοινή θέα. Η μνήμη του εξάλλου ήταν τότε νωπή μέσα μου και αισθανόμουν κατά κάποιο τρόπο να είμαι η μόνη «κληρονόμος» και αποδέκτης αυτών του των σημειώσεων, που σε πολλά σημεία αναφέρονταν σε ένα νεώτερό μου εαυτό, απαλλαγμένο από τα βαρίδια της πραγματικότητας και ζωγραφισμένο εξ αρχής υπέρ-ρεαλιστικά από τον καλλιτέχνη. Σήμερα ωστόσο πιστεύω πως σκεπτόμουν εγωιστικά. Οι τελευταίες σκέψεις του Νικήτα Ζ. δεν ήταν διόλου προσωπικές. Αντιθέτως, το νόημα κάθε περιγραφής, είναι μεν στενά δεμένο με τις περιστάσεις και την ιδιάζουσα πρόσληψη της πραγματικότητας στη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής του, ωστόσο νομίζω τώρα πια πως ο παππούς βρήκε τον τρόπο να ξεπεράσει αυτούς τους περιορισμούς. Το καρναβάλι της κατανόησης και της κρίσης είναι ανοικτό σε όλους. Τα κείμενα αυτά γράφτηκαν σε μια μοναδική περίοδο του συγγραφέα τους. Αμέσως μετά από την έξοδό του από το νοσοκομείο, μετά από μια περίοδο 43 ημερών σε κωματώδη κατάσταση, συνέπεια μιας σπάνιας εκφυλιστικής νόσου. Ο Ζ. έζησε στο σπίτι του ακόμα 20 μέρες μετά την έξοδο από το νοσοκομείο, έχοντας οξυμένα αντιληπτικά προβλήματα, έντονους πονοκεφάλους και ένα επίλεκτο είδος αμνησίας. Λάμβανε συνεχή φαρμακευτική αγωγή και παρουσίαζε αδυναμία αναγνώρισης οικείων προσώπων, μεταξύ των οποίων πλήρως της μητέρας και μερικώς του δικού μου. Στη διάρκεια αυτών των τελευταίων ημερών του, μοναδική του ασχολία ήταν να γράψει ετούτα τα κείμενα. Η πάθηση που διαγνώστηκε ήταν εξαιρετικά σπάνια, μια νευρολογική διαταραχή που ονομάζεται «δυσαφηγησία». Πρόκειται για κάτι περισσότερο από απλή βλάβη της μνήμης, καθώς αποδιοργανώνει ριζικά την αίσθηση του εαυτού. Οι πάσχοντες φαίνεται να βιώνουν κάποιο είδος συγχώνευσης με τον εξωτερικό κόσμο. Η δυσαφηγησία αποβαίνει συνήθως μοιραία για την προσωπικότητα. Τα άτομα χάνουν την ικανότητα να κατασκευάζουν αφηγήσεις για το ποιοί είναι και τελικά χάνουν τον εαυτό τους, η ανακατασκευή του οποίου δείχνει να μην μπορεί να προχωρήσει ξέχωρα από την ικανότητα της αφήγησης. Ένας ψυχίατρος περιέγραψε ασθενή του που έπασχε από αυτό το σύνδρομο ως «αδειασμένο, χωρίς ψυχή». Πείστηκα να δημοσιοποιήσω τα κείμενα όταν, πολλά χρόνια αργότερα, στην προσπάθειά μου να βρω κάποια νοηματική άκρη -εάν δεχτούμε ότι υπάρχει κάποιο νόημα- διαβάζοντάς το από κοινού με φίλο καθηγητή ψυχολογίας, μου υπέδειξε ένα σύγγραμμα του Φρόιντ , που όπως ξέρουμε θεωρούσε τα όνειρα βασιλική οδό για το υποσυνείδητο, στο οποίο απομόνωσε τη φράση: «ο καθένας από εμάς μοιάζει με το σύνολο των χαρακτήρων σε ένα μυθιστόρημα ή θεατρικό έργο». Η επιστημονική υπόθεση του φίλου μου ήταν πως ο παππούς μου, επιχειρώντας υποσυνείδητα να ξεπεράσει τη δυσαφηγησία, με το χέρι του χάρου να του χαϊδεύει τα μαλλιά, άρχισε εσπευσμένα να ξανακατασκευάζει τον εαυτό του μέσω της αφήγησης άλλων. Από τη μνήμη του, η οποία για τους αρχαίους είναι η μητέρα των Μουσών, εκείνος είχε χάσει την πιο πρόσφατη, την πιο τρυφερή του μούσα. Για να μπορέσει να ξαναθυμηθεί τον εαυτό του, κατασκεύασε ιστορίες από τις μακροχρόνιες μνήμες του, που ενώ είχαν χαρακτηριστικά της δικής του ζωής, συνέβαιναν σε τρίτους. Από μεριάς μου θα το έθετα πιο απλά: έπρεπε τάχιστα να δημιουργήσει μια ψυχή να παραδώσει. Κι αν πιστέψουμε όπως ο Σέξπηρ, ότι είμαστε όλοι μας φτιαγμένοι από υλικά ονείρων, τότε ο τρόπος που το έκανε ήταν πρόσφορος. Αυτό που ακόμα με προβληματίζει είναι πως αν κάθε εμπειρία μεταβάλει τη συνείδηση, τότε η εμπειρία ανάγνωσης αυτών των παράξενων κειμένων μετέβαλε αρκετά τη δική μου. Από τότε ξυπνώ συχνά με την αίσθηση ενός παράξενου φωτός να εκβάλει πίσω στον κόσμο του συνειδητού. Ξέρω φυσικά πως αυτό δεν είναι πραγματικό συναίσθημα, αλλά πιθανότατα απότοκο της αγάπης μου για τον Νικήτα Ζ. και των αναγνώσεών του έργου του. Αλλά τι είναι η πραγματικότητα τελικά; Μήπως υπάρχουν πραγματικότητες που όταν αθροιστούν συγκροτούν μιαν άλλη πραγματικότητα; Ποιος μπορεί με ασφάλεια να πει αν οι ονειρευτές ήταν πλάσματα της φαντασίας του Ζ. ή όχι; Ας μου επιτραπεί να διατυπώσω μια τελευταία εκδοχή: διαβάζοντας τις ιστορίες του, αισθάνθηκα πως το όνομα με το οποίο βαφτίστηκα και εκείνο με το οποίο επέλεξε να με αποκαλεί, είχαν αντίστοιχη συνάφεια με αυτή των διηγήσεών του. Αδριανή Ζ.

ΤΕΛΟΣ ==== Οδηγίες για τολμηρούς:

Αν κάποιος θέλει να διαβάσει μεγάλο τμήμα του παρόντος μπλογκ σαν μυθιστόρημα (το οποίο υπάρχει και εντύπως αλλα εδώ είναι, νομίζω, καλύτερο και δε χρειάζεται να το αγοράσει κανείς) , δεν έχει παρά να ξεκινήσει από τον Κέντρωνα , να ακολουθήσει τις παραπομπές στο κείμενο αυτό και κατόπιν να συνεχίσει με τους Κεντρωνες 2, 3, (και τις παραπομπές τους) το Ζω, δηλαδή είμαι άλλος και να καταλήξει στο παρόν επιλογικό κείμενο. Επίσης μπορεί να διαβάσει πρώτα τα αυτοτελή διηγήματα και να συνεχίσει στους Κεντρωνες χωρίς να αλλοιωθεί η νοηματική ακολουθία, ή να μείνει σε αυτά εάν δεν του αρέσει η ιδέα της «διηγηματικής μυθιστοριογραφίας». Εναλλακτικά ας πιει καμιά μπυρίτσα. Εις υγείαν! :) Ευχαριστώ.