Η Μπορχική στιγμή

Μια μέρα ο κ.Ν. συνάντησε έναν άνθρωπο που του είπε: «σε φοβάμαι γιατί δεν ξέρω μέχρι που είσαι ικανός να φτάσεις» Ο κ.Ν. ήθελε να τον ρωτήσει: "νομίζεις πως εγώ ξέρω; Πως έχω ξαναφτάσει εκεί;"

Αντί γι αυτό, τον κοίταξε με μάτια υγρά, τον φίλησε στα μάγουλα και συνέχισε το δρόμο του. Μόνος του πια, ο κ.Ν. σκεφτόταν ότι κανείς δεν ξέρει μέχρι που είναι ικανός να φτάσει, ώσπου να φτάσει.

Η μέρα εκείνη στη ζωή των ανθρώπων έχει να κάνει με την επίγνωση του εαυτού. Μέσα σε μια στιγμή, ένας άνθρωπος συνειδητοποιεί για πάντα όχι ότι είναι ικανός για το φόνο, αλλά ότι τον διέπραξε. Τότε μονάχα ξέρει μέχρι που είναι ικανός να φτάσει. Είτε συνειδητοποιεί όχι πως είναι ικανός να γεννήσει, αλλά ότι γέννησε. Οχι ότι μπορεί να συγχωρήσει, αλλά συγχώρεσε. Φιλάει στο στόμα και φεύγει. Και ποτέ ξανά. Συνειδητοποιεί ο άνθρωπος εκείνη τη μπορχική στιγμή όχι ότι δυνητικά, ίσως, θα,έαν κι εφόσον, υπό προυποθέσεις, γίγνεσθαι, αλλά ότι «Είμαι». Η ενεστωτική επιφοίτηση: Είμαι. Δεν ήμουν, αλλά τώρα Είμαι. Είμαι αυτό. Είμαι εκείνο. Είμαι ένα κάθαρμα. Είμαι εαυτούλης. Θα τη βρω τη δικαιολογία μου. Είμαι ικανός να αρρωσταίνω και να μην το ξέρει κανείς, μονάχα οι άγνωστοι. Είμαι ικανός να εγκαταλείψω 3 φορές προτού ο πετεινός λαλήσει. Είμαι ικανός να μη σώσω. Είμαι ικανός να χαριστώ σε έναν ζητιάνο. Είμαι ικανός να συγχωρήσω, να ξεχάσω, να προχωρήσω, να αυτοκτονήσω, να γίνω σκουλήκι, να πράττω από φόβο αντί από αγάπη, να υπόσχομαι και να αναιρώ, να αποδιώχνω ή να ξανακερδίζω και να ξαναχάνω, να προδώσω, να θυσιαστώ, να αδιαφορήσω, να ληστέψω μια γριά, να ξεπουλήσω τα παιδιά μου, να πέσω στη μανιασμένη θαλασσα να γλιτώσω το ναυαγό, να κλείσω τα μάτια, να φύγω, να μείνω, να μισήσω, να καταλάβω, να σώσω, να σωθώ... Είμαι ικανή να παίξω βιολί μαζί σου στην Ερμού κι εγώ είμαι ικανός να βγάλω το σκουφί μου να γυρνώ στους περαστικούς για να σε κάνω ευτυχισμένη και να με κάνεις να γελάω για 5 λεπτά. Είμαι ικανή να σε αφήσω να πεθαίνεις κι είμαι ικανός να σε σκοτώσω και να σκοτωθώ. Είμαι ικανός για το χειρότερο ή το καλύτερο, και είμαι ικανός και για τα δυό. Και είμαι ικανός και για το θαύμα. Και το θαύμα συντελείται μόλις καταλάβω μέχρι που είμαι ικανός να φτάσω. Τότε, εντελώς ξαφνικά, η ψυχή μου δεν πονάει πια. Τώρα ξέρω πως δε θα σκοτώσω ποτέ. Η τώρα ξέρω πως σκότωσα. Ο,τι κι αν έχω κάνει, καλό ή κακό, η ψυχή ελευθερώνεται. Μα πρόσεξε εδώ: μια ψυχή που κακά ελευθερώνεται δεν είναι ίδια με μια ψυχή που ελευθερώνεται καλά. Ας μην υπάρχουν κι οι δυό, η δεύτερη θα μπορεί να θαυμάζει σαν παιδί τη μαγεία στα πράγματα όσο η πρώτη θα εντοπίζει τη σήψη τους. Αυτό που συνήθως «διαφεύγει» –ή μάλλον, εντέχνως πιστεύω αποκρύπτεται- από τον Μπόρχες* και από μεγάλο τμήμα της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας, είναι πως αυτή η στιγμή στη ζωή των ανθρώπων, η άφιξη στον προορισμό του «είμαι», προκαλείται πάντοτε από τον άλλον. Ποτέ από το ίδιο το υποκείμενο. Πάντα ο Αλλος ως καταλύτης, με τις πράξεις ή τις παραλείψεις του, με τις ενέργειες και τις απραξίες του, πυροδοτεί την επίγνωση του εαυτού μου. Ο Ηρόστρατος δεν έκαψε το ναό για το θέαμα όπως ο Νέρων, αλλά για να τον θυμούνται. Για τη μνήμη του εγώ του στους άλλους. Κι ο πυροσβέστης που ορμά να σώσει τα παιδιά, χάρη σε εκείνα ανακαλύπτει πως η φωτιά δεν πονάει όταν η ψυχή το προστάζει. Γιαυτό έχουν δίκιο όσοι λένε πως καλύτερα να μετανοιώνει κανείς για κάτι που έκανε παρά για κάτι που παρέλειψε Ο άλλος πάντα, η παρουσία και η απουσία του, κάνει το εγώ μου να υποτάσσεται ή να αντιστέκεται, να γίνομαι άγγελος η μανιακός με το πριόνι, να ανακαλύπτω αν μπορω να υποταχτώ σ’ ένα εμείς. Χάρη στον άλλον μαθαίνεις πως εσύ είσαι τελικά ο δολοφόνος Κι αυτός χάρη σε σένα πως θα πεθάνει. Η πως θα γλιτώσετε και οι δυό, με εκείνο το τελευταίο φιλί. Κοίταξε τώρα τη φράση στην αρχή του κειμένου με άλλο μάτι: Οταν πεις σε κάποιον «σε φοβάμαι, δεν ξέρω μέχρι που είσαι ικανός να φτάσεις», νομίζεις πως εκείνος ξέρει; Αν τον φοβάσαι, που άραγε τον παρακινείς να πάει; Πάντα μαζί μαθαίνουμε. Από τον τρόπο σου απέναντί του ο άλλος θα μάθει ως που μπορεί να φτάσει. Κι εσύ απ’ τον δικό του. Απο κάτι τόσο απλό όσο ένα χτύπημα στην πλάτη που γι άλλους σημαίνει υποκρισία κι άλλοι το λένε νοιάξιμο, θα εξαρτηθεί συχνά η πορεία μιας ζωής, πολλών ζωών. *Ο εξαιρετικός Λιμπρόφιλο (http://www.librofilo.blogspot.com/) μου θύμισε πρόσφατα τη φράση του Μπόρχες "Οποιοσδήποτε βίος,όσο μακρύς και σύνθετος κι αν είναι,αποτελείται στην πραγματικότητα από μία και μόνη στιγμή : τη στιγμή που ο άνθρωπος μαθαίνει μιά γιά πάντα ποιός είναι ." –αν δεν κάνω λάθος είναι απο την Ιστορία της ατιμίας; –διορθωσέ με. Τον ευχαριστώ.

buzz it!

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Είναι τόσο εξαιρετικό αυτό που διάβασα και "θύμωσα" που δεν έχει κανένα σχόλιο μέχρι σήμερα (3 Φεβρουαρίου 2008!) που αποφάσισα να αφήσω.
Γιατί πρέπει να σχολιάζουμε μόνο τα "φρέσκα" post, όταν υπάρχουν μερικά παλιά που είναι γεμάτα από κουβέντες που μπορούν πάντα να είναι αφετηρίες για συζητήσεις ξανά και ξανά;

Nomad είπε...

Ε, όπως ενδελέχεια,

σας ευχαριστώ παρα πολύ. :)
Νομίζω οτι είναι σωστή η παρατήρηση, απο την άλλη ομως είναι τέτοια η φύση του μέσου, παρότι οι τεχνικές του δυνατότητες είναι μεγαλύτερες. Μπορεί ας πουμε να λειτουργεί μια ιστοσελίδα και ως βιβλιοθήκη, μα οι περισσότεροι τη χρησιμοποιούμε ως μέσο επικοινωνίας και συνεπώς ο χρόνος παίζει ρόλο στη διάθεση σχολιασμού.
Κι εμένα μου συμβαίνει να βρίσκω παλια κείμενα ανθρώπων μπροστά στα οποία μενω καγκελος, και σπάνια τα σχολιάζω, αν και μερικές φορές το κάνω.
Ωστόσο είναι κι ενας τρόπος του μεμεντο μόρι: Οχι μονο εμείς, μα και τα κείμενα είναι εφήμερα. Κι αν καποιο αξιωθεί, οπως αυτό, να το ανακαλύψουν μετά απο καιρό τότε περνάει στην αιωνιότητα της κομματιασμένης μνήμης εκείνου που το βρήκε. Θα ξεχαστεί, μα ολο και καποιο πετραδάκι του θα απομείνει.
Αυτό αρεκεί για να ευτυχούνε τα κείμενα.
:)

Ανώνυμος είπε...

...Λοιπόν δεν ξέρω και πολλούς που θα απαντούσαν σε ένα ...
καθυστερημένο (από χρονικής άποψης) σχολιασμό.

Λοιπόν αυτό το κάνετε εσείς!
Και δε σας κρύβω ότι είναι κάτι σε σας που το βρίσκω από καλό μέχρι εξαιρετικό.
Σαν να θέλετε να είστε ένας "οικοδεσπότης" πραγματικά φιλόξενος (αν μπορούμε να μιλήσουμε με αυτούς τους όρους στο διαδίκτυο), πέραν των άλλων.

Ξέρετε λίγο περιπαιχτικός, ενίοτε περισσότερο καυστικός, και άλλοτε τόσο λεπτολόγος παρατηρητής εικόνων και συναισθημάτων που άλλοι νομίζω δύσκολα θα πρόσεχαν.

Δεν ξέρω αν έχετε δει την ταινία "Ο κύκλος των χαμένων ποιητών".
΄Υπάρχει λοιπόν μία στιγμή όπου ο καθηγητής σε κάποιο διάδρομο του σχολείου όπου υπάρχουν διάφορες φωτογραφίες παλαιότερων μαθητών τόσο παλαιότερων που τη στιγμή της ταινίας ίσως και να είχαν πεθάνει ήδη, καλεί τους μαθητές να πλησιάσουν τα πρόσωπά τους κοντά σε μία από αυτές, τόσο κοντά που πια εμείς οι θεατές βλέπουμε μόνο τα πρόσωπα κάποιων εφήβων της ασπρόμαυρης φωτογραφίας.
Πρόσωπα χαμογελαστά, αισιόδοξα για αυτό που η ζωή θα τους έφερνε, με σκέψεις που οι νέοι μόνο θα μπορούσαν να έχουν!

Από πίσω ο καθηγητής με φωνή βαθιά, απόκοσμη σα να θέλει να "μεταφέρει" το μήνυμα των χαμογελαστών εφήβων τους λέει με τη δική του φωνή:"άδραξε τη μέρα"!
Είναι σα να ζωντανεύει ξαφνικά η φωτογραφία, σαν να αποκτούν πάλι ζωή οι έφηβοι.
Αυτό κάνετε κι εσείς νομίζω πολλές φορές.
Δίνετε ζωή σε ανθρώπους που αλλιώς δε θα είχαν όπως η ιστορία με τη Χριστίνα και τον Ανδρέα ή η ιστορία του Λόρδου Μπάυρον με την Τερέζα που διάβασα πριν από κάποιες μέρες.
Και συνδέετε πέρα από ανθρώπους και μνήμες και ιδέες και ιστορικά γεγονότα που επίσης το βρίσκω υπέροχο!
Αυτά για να μη χάσω και το θέατρο που έχω κλείσει για τις 9.(Μπρεχτ κ. Νομάδα)
Όσο για το χρόνο και εγώ λίγο τον έχω, όμως αποφάσισα να επισκέπτομαι λίγα μπλογκ, μόνο αυτά που μου αρέσουν και να σχολιάζω σε ακόμη λιγότερα μετά από ...
Λιγότερα και από τα δάχτυλα του ενός χεριού μου.

Χαίρομαι για τη δυνατότητα ή την τύχη που άνοιξα το "nomad΄s tales"!

Nomad είπε...

X,όπψως χαρά ολη δική μου,

εύχομαι η παρασταση να ηταν καλή και πέραν των κειμένων.

Φυσικά και έχω δει τον κύκλο των χαμένων ποιητών, προ περίπου 20ετίας αν δεν κανω λάθος (κι αν κανω αντε να είναι 16-17 χρονάκια, οχι λιγότερο) ηταν απο τα αγαπημένα μου, οπως και πολών αλλων, αφου το αξίζει.

Οσα για τα υποόλοιπα που λέτε, σας ευχαριστώ παρα πολύ, ωστόσο υπερβάλλετε και το ξερουμε κι οι δυο.
Να είστε ομως καλά, μου δίνετε χαρά εστω και καθ' υπερβολήν.
Κι αυτό δεν ειναι κακό.

:)

Ε ή Χ, τώρα πια Ιωάννα είπε...

Η σωστή ημερομηνία είναι 3 Φεβρουαρίου 2009 και όχι 2008!