Η Μπορχική στιγμή

Μια μέρα ο κ.Ν. συνάντησε έναν άνθρωπο που του είπε: «σε φοβάμαι γιατί δεν ξέρω μέχρι που είσαι ικανός να φτάσεις» Ο κ.Ν. ήθελε να τον ρωτήσει: "νομίζεις πως εγώ ξέρω; Πως έχω ξαναφτάσει εκεί;"

Αντί γι αυτό, τον κοίταξε με μάτια υγρά, τον φίλησε στα μάγουλα και συνέχισε το δρόμο του. Μόνος του πια, ο κ.Ν. σκεφτόταν ότι κανείς δεν ξέρει μέχρι που είναι ικανός να φτάσει, ώσπου να φτάσει.

Η μέρα εκείνη στη ζωή των ανθρώπων έχει να κάνει με την επίγνωση του εαυτού. Μέσα σε μια στιγμή, ένας άνθρωπος συνειδητοποιεί για πάντα όχι ότι είναι ικανός για το φόνο, αλλά ότι τον διέπραξε. Τότε μονάχα ξέρει μέχρι που είναι ικανός να φτάσει. Είτε συνειδητοποιεί όχι πως είναι ικανός να γεννήσει, αλλά ότι γέννησε. Οχι ότι μπορεί να συγχωρήσει, αλλά συγχώρεσε. Φιλάει στο στόμα και φεύγει. Και ποτέ ξανά. Συνειδητοποιεί ο άνθρωπος εκείνη τη μπορχική στιγμή όχι ότι δυνητικά, ίσως, θα,έαν κι εφόσον, υπό προυποθέσεις, γίγνεσθαι, αλλά ότι «Είμαι». Η ενεστωτική επιφοίτηση: Είμαι. Δεν ήμουν, αλλά τώρα Είμαι. Είμαι αυτό. Είμαι εκείνο. Είμαι ένα κάθαρμα. Είμαι εαυτούλης. Θα τη βρω τη δικαιολογία μου. Είμαι ικανός να αρρωσταίνω και να μην το ξέρει κανείς, μονάχα οι άγνωστοι. Είμαι ικανός να εγκαταλείψω 3 φορές προτού ο πετεινός λαλήσει. Είμαι ικανός να μη σώσω. Είμαι ικανός να χαριστώ σε έναν ζητιάνο. Είμαι ικανός να συγχωρήσω, να ξεχάσω, να προχωρήσω, να αυτοκτονήσω, να γίνω σκουλήκι, να πράττω από φόβο αντί από αγάπη, να υπόσχομαι και να αναιρώ, να αποδιώχνω ή να ξανακερδίζω και να ξαναχάνω, να προδώσω, να θυσιαστώ, να αδιαφορήσω, να ληστέψω μια γριά, να ξεπουλήσω τα παιδιά μου, να πέσω στη μανιασμένη θαλασσα να γλιτώσω το ναυαγό, να κλείσω τα μάτια, να φύγω, να μείνω, να μισήσω, να καταλάβω, να σώσω, να σωθώ... Είμαι ικανή να παίξω βιολί μαζί σου στην Ερμού κι εγώ είμαι ικανός να βγάλω το σκουφί μου να γυρνώ στους περαστικούς για να σε κάνω ευτυχισμένη και να με κάνεις να γελάω για 5 λεπτά. Είμαι ικανή να σε αφήσω να πεθαίνεις κι είμαι ικανός να σε σκοτώσω και να σκοτωθώ. Είμαι ικανός για το χειρότερο ή το καλύτερο, και είμαι ικανός και για τα δυό. Και είμαι ικανός και για το θαύμα. Και το θαύμα συντελείται μόλις καταλάβω μέχρι που είμαι ικανός να φτάσω. Τότε, εντελώς ξαφνικά, η ψυχή μου δεν πονάει πια. Τώρα ξέρω πως δε θα σκοτώσω ποτέ. Η τώρα ξέρω πως σκότωσα. Ο,τι κι αν έχω κάνει, καλό ή κακό, η ψυχή ελευθερώνεται. Μα πρόσεξε εδώ: μια ψυχή που κακά ελευθερώνεται δεν είναι ίδια με μια ψυχή που ελευθερώνεται καλά. Ας μην υπάρχουν κι οι δυό, η δεύτερη θα μπορεί να θαυμάζει σαν παιδί τη μαγεία στα πράγματα όσο η πρώτη θα εντοπίζει τη σήψη τους. Αυτό που συνήθως «διαφεύγει» –ή μάλλον, εντέχνως πιστεύω αποκρύπτεται- από τον Μπόρχες* και από μεγάλο τμήμα της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας, είναι πως αυτή η στιγμή στη ζωή των ανθρώπων, η άφιξη στον προορισμό του «είμαι», προκαλείται πάντοτε από τον άλλον. Ποτέ από το ίδιο το υποκείμενο. Πάντα ο Αλλος ως καταλύτης, με τις πράξεις ή τις παραλείψεις του, με τις ενέργειες και τις απραξίες του, πυροδοτεί την επίγνωση του εαυτού μου. Ο Ηρόστρατος δεν έκαψε το ναό για το θέαμα όπως ο Νέρων, αλλά για να τον θυμούνται. Για τη μνήμη του εγώ του στους άλλους. Κι ο πυροσβέστης που ορμά να σώσει τα παιδιά, χάρη σε εκείνα ανακαλύπτει πως η φωτιά δεν πονάει όταν η ψυχή το προστάζει. Γιαυτό έχουν δίκιο όσοι λένε πως καλύτερα να μετανοιώνει κανείς για κάτι που έκανε παρά για κάτι που παρέλειψε Ο άλλος πάντα, η παρουσία και η απουσία του, κάνει το εγώ μου να υποτάσσεται ή να αντιστέκεται, να γίνομαι άγγελος η μανιακός με το πριόνι, να ανακαλύπτω αν μπορω να υποταχτώ σ’ ένα εμείς. Χάρη στον άλλον μαθαίνεις πως εσύ είσαι τελικά ο δολοφόνος Κι αυτός χάρη σε σένα πως θα πεθάνει. Η πως θα γλιτώσετε και οι δυό, με εκείνο το τελευταίο φιλί. Κοίταξε τώρα τη φράση στην αρχή του κειμένου με άλλο μάτι: Οταν πεις σε κάποιον «σε φοβάμαι, δεν ξέρω μέχρι που είσαι ικανός να φτάσεις», νομίζεις πως εκείνος ξέρει; Αν τον φοβάσαι, που άραγε τον παρακινείς να πάει; Πάντα μαζί μαθαίνουμε. Από τον τρόπο σου απέναντί του ο άλλος θα μάθει ως που μπορεί να φτάσει. Κι εσύ απ’ τον δικό του. Απο κάτι τόσο απλό όσο ένα χτύπημα στην πλάτη που γι άλλους σημαίνει υποκρισία κι άλλοι το λένε νοιάξιμο, θα εξαρτηθεί συχνά η πορεία μιας ζωής, πολλών ζωών. *Ο εξαιρετικός Λιμπρόφιλο (http://www.librofilo.blogspot.com/) μου θύμισε πρόσφατα τη φράση του Μπόρχες "Οποιοσδήποτε βίος,όσο μακρύς και σύνθετος κι αν είναι,αποτελείται στην πραγματικότητα από μία και μόνη στιγμή : τη στιγμή που ο άνθρωπος μαθαίνει μιά γιά πάντα ποιός είναι ." –αν δεν κάνω λάθος είναι απο την Ιστορία της ατιμίας; –διορθωσέ με. Τον ευχαριστώ.