Ρώσικη ρουλέτα

Το τι είναι καλό και τι κακό έχει νόημα, όταν έχει νόημα, σε συνθήκες ζωής. Και μονάχα για τους ανθρώπους. Κανείς δε θα ρωτήσει μια πέτρα ή έναν σκατζόχοιρο να του πουν αν είναι καλοί η κακοί. Επίσης, κανείς δεν διανοείται να ρωτήσει ένα πτώμα αν είναι καλό ή κακό. Ακόμα κι αν αυτό το πτώμα ανήκει στον Μέγκελε, δεν είναι καλό ή κακό. Όταν υπήρξε άνθρωπος, και ενόσω ζούσε, τότε μόνον το ερώτημα είχε ένα νόημα. Ο άνθρωπος που αποφασίζει να δώσει τέλος στη ζωή του, θέλουμε δε θέλουμε, το καταλαβαίνουμε ή αρνούμαστε να το αποδεχθούμε, είναι με το ένα πόδι πέραν του καλού και του κακού ενόσω ζει ακόμα. Κι αφού είναι μακράν, τότε οι αποφάσεις του μπορεί να είναι απόλυτα κακές χωρίς αυτό να τον απασχολεί πια. Επιπλέον ξεχνάμε κάτι τόσο ουσιώδες που ίσως να μην το βλέπουμε επειδή είναι πελώριο και μπροστά στα μάτια μας: όποιος αποφασίσει να πεθάνει, αυτοτιμωρείται με την πιο σκληρή ποινή που οποιαδήποτε κοινωνία θα μπορούσε να του επιβάλει για οποιοδήποτε έγκλημα έχει διαπράξει, όσο αποτρόπαιο κι αν είναι. Η ποινή για τον Μέγκελε και κάθε μαζικό δολοφόνο θα είναι σε μερικές χώρες ο θάνατος, όμως σε άλλες θα είναι τα ισόβια. Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα με τη θανατική ποινή καταργημένη, ο σίριαλ κίλερ που αυτοκτονεί, επιβάλει στον εαυτό του ποινή πιο σκληρή από αυτήν που θα του επέβαλε η ίδια η κοινωνία με τους θεσμούς της. Γιατί δεν υπάρχει κλιμάκωση στην ποινή του θανάτου, δεν υπάρχουν αποχρώσεις, δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναβγείς στην κοινωνία στα γεράματα, όπως στα ισόβια. Υάρχει μόνο η μανιχαιστική εκδοχή: ή ζεις, ή πεθαίνεις. Κι όταν αποφασίσεις ότι πεθαίνεις, δε σε νοιάζει πια η ανθρώπινη δικαιοσύνη, για την ακρίβεια δε σε νοιάζουν πια τα ανθρώπινα παρά μόνο σα ματαιοδοξία μιας κάποιας μνήμης, κι αυτό ίσως. Το καθοριστικό ερώτημα λοιπόν για τους φόνους στο σχολείο, όπως τελικά και για κάθε φόνο για κοινωνικές και προσωπικές αιτίες, δεν είναι ούτε ο μιμιτισμός του δράστη μέσω του ιντερνέτ, ούτε η ευκολία να βρει κανείς όπλα σήμερα. Και η κουβέντα «κι εμείς φτάσαμε σε δύσκολες καταστάσεις αλλά δεν καταλήξαμε εκεί, είναι απλά φράση κενή περιεχομένου αφού περιλαμβάνει την εξίσωση των προσωπικοτήτων ως προυπόθεση της κατανόησης και στηρίζεται στην ίδια κρίση περί των αλλοτρίων. Ας το καταλάβουμε καλά: Κάθε εραστής που εγκαταλείπει την ερωμένη του ενώ εκείνη δεν τον έχει ξεπεράσει ακόμα, και συμπεριφέρεται σκληρά απέναντι σε κάποιον που ζούσε ως τώρα στην τρυφερότητα, ας ξέρει ότι μπορεί να πυροδοτήσει τη λύση του θανάτου. Όταν ο άλλος αποφασίσει να πεθάνει "εξιλεώνεται" για οτιδήποτε θα κάνει πεθαίνοντας. Και για το δικό σου θάνατο, την εν ψυχρώ εκτέλεσή σου. Κάθε εργοδότης που απολύει έναν εργαζόμενο που αγωνιά και δεν έχει άλλους πόρους, κάθε άπληστος που προκαλεί μια κοινωνική κρίση για να ευημερήσει ο ίδιος, και για να μην επεκταθώ σε παραδείγματα, καθένας που θεωρεί «δικό σου πρόβλημα» αυτό που εσύ βιώνεις με την αγωνία του μελλοθάνατου, κάθε ένας από μας που την ουρίτσα μας έχουμε μάθει καλά να τραβάμε και που η φούσκα της προσωπικής μας ευημερίας είναι ο μοναδικός υπαρκτός κόσμος, ας το ξέρουμε: Ρώσικη ρουλέτα παίζουμε με τον κόσμο. Ευχόμαστε απλά να μην είμαστε εμείς οι επόμενοι νεκροί. Γιατί θα βρεθούν πάντα κάποιοι που δεν θα αποδεχτούν την κατάσταση. Κάποιοι που θα προτιμήσουν να πεθάνουν. Κι ίσως μερικοί να πάρουν κι εμάς μαζί τους. Πείτε τους ανώμαλους, ψυχοπαθείς, προβληματικούς, ας τους πούμε κοπρόσκυλα, αναρχικούς, ας τους πούμε όπως θέλει ο καθένας. Αλλά η ονοματοδοσία δε θα λύσει το πρόβλημα που στον πυρήνα του είναι ότι δεν τους περιέθαλψε κανείς, ούτε με γλύκα ψυχής, ούτε με κάποιο ενδιαφέρον, ούτε οικονομικά, ούτε με ιατρική φροντίδα. Ζούσαν ανάμεσά μας, αλλά δεν τους βλέπαμε. Γιατί δε βλέπουμε τίποτα πια που δεν ανήκει στον κύκλο μας. Και κυρίως, αυτοί πληρώνουν όσα πράττουν με το υπέρτατο τίμημα, τη ζωή τους. Τις δικές μας πράξεις και παραλείψεις που τους οδηγούν εκεί, εμείς δεν τις πληρώνουμε μέχρι η τρέλα να χτυπήσει και τη δική μας πόρτα. Μόνο τότε μας αφορά το πρόβλημα του άλλου. Μέχρι τότε αντιδρούμε σα να μην υπάρχει αυτός ο άλλος δίπλα μας. Είναι ανάλογη λογική με τις σπασμένες βιτρίνες, τα γκαζάκια στις εκκλησίες, τον ασυνείδητο οδηγό που σου χώνεται στο φανάρι, τον άνθρωπο που αδιαφορεί για οτιδήποτε δεν τον αφορά άμεσα, για τον μπάτσο-νταή που πυροβολεί και τον μπάτσο-όργανο που αφήνει τον ναρκομανή να πεθάνει έξω από το τμήμα γιατί αργεί το ασθενοφόρο, για τον αδιάφορο δημόσιο υπάλληλο που σε ταλαιπωρεί, για σένα που γίνεσαι χοντρόπετσος, για μένα που δεν καταλαβαίνω ότι το σύμπαν, με μια απειροελάχιστη εξαίρεση, αποτελείται από τους άλλους. Οι άνθρωποι αυτοί λειτουργούν σαν τον βομβιστή-καμικάζι στους αγιους Τόπους: κάνουν το πρόβλημά τους και δικό μας με τρόπο δραματικό, αφού εμείς δε νογάμε. Αλλά εδώ δεν υπάρχει μια "Παλαιστίνη" να εκτονωθούμε κι εμείς για τον καμικάζι σκοτώνοντας παιδάκια. Μας φτύνουν και στα μούτρα αυτοκτονώντας. «Ούτε την ηδονή να τους τιμωρήσουμε δε μας δίνουν», θα πει ο ανθρωπάκος μέσα μας, «αυτά τα διεστραμμένα καθάρματα...»