Ο χαρωπός βασανιστής

«H τελική απάντηση στο ερώτημα "γιατί διαβάζουμε; " είναι πως μόνο το βαθύ, αδιάκοπο διάβασμα μπορεί να συγκροτήσει και να διευρύνει έναν αυτόνομο εαυτό. Μέχρι να γίνεις πραγματικά ο εαυτός σου, τι μπορείς να προσφέρεις στους άλλους;»

Χάρολντ Μπλουμ Ο ποιητής απιστεί στην πραγματικότητα, ντύνοντας με το μανδύα της τέχνης όσα τον κατατρώγουν. Δια της απιστίας αντέχει την πραγματικότητα. Δεν την αποφεύγει, εξωραίζει την αντίληψή του γι αυτήν. Για να το κατορθώσει, έχει προηγουμένως καταδυθεί στα άδυτα της συλλογικής μνήμης και των παθών. Αυτό που φέρνει απο εκεί κάτω, τον έχει ήδη μεταμορφώσει. Οχι, δεν τον έχει λυτρώσει. Τον έχει αλλάξει. Αλλά αν αυτό μπορεί να κάνει η γραφή, μπορεί η ανάγνωση λογοτεχνικών έργων να λειτουργήσει λυτρωτικά για μια ψυχή που υποφέρει; Αν εκλαμβάνει κανείς τον μύθο ως τέτοιον, αν δεν επιτρέπει στον εαυτό του καμιά συγκίνηση παρά συνεχώς υπενθυμίζει "σύνελθε, ψέματα είναι", από που προέρχεται η γοητεία ενός έργου η μιας διήγησης; Γιατί λέμε στον εαυτό μας: "Έτσι θα έπρεπε να είναι η αλήθεια. Έτσι ΕΙΝΑΙ η αλήθεια, προτού μασκαρευτεί τη φθορά της καθημερινότητας. Έτσι είναι η πρωτογενής αλήθεια, η ιδέα της αλήθειας, η αληθινή αλήθεια, κι όσα ζούμε έξω από το «έργο» είναι οι σκιές της, οι εφαρμογές της τέλειας αυτής αλήθειας στον ατελή μας κόσμο" Όταν η σκιώδης αλήθεια δεν αντέχεται, όταν καθίστανται αβίωτα αυτά που ζεις βλέπεις κι ακούς, τότε κινητοποιείται η δύναμη της λογοτεχνίας ως αντιδότου. Ταυτιζόμαστε με ήρωες βιβλίων όχι επειδή δεν ξέρουμε πως είναι μυθοπλασία αυτό που βιώνουν, αλλά επειδή γνωρίζουμε πως η μυθοπλασία αυτή είναι η πραγματικά αληθινή, κι όσα βιώνουμε σκιές της. Επειδή μέσα μας υπάρχει ο ιδανικός άνθρωπος, το μοντέλο μας στον κόσμο που δεν παραμορφώνεται από τα πρέπει ετούτου εδώ, και το νοιώθουμε ότι θα μπορούσαμε να είμαστε έτσι, άσχετα που δεν το καταφέρνουμε. Αλλά το αντίδοτο, είναι ταυτόχρονα και δηλητήριο. Ανάλογα αν διαβάζεις ή αν γράφεις. Αυτό που ανακουφίζει τον αναγνώστη, έχει στοιχειώσει τον γραφιά. Μονάχα με τη μάσκα της τέχνης του ο δημιουργός που υποφέρει μπορεί να προσεγγίσει τα κατάβαθα της ψυχής του και μέσα από εκεί να ανασύρει, από το ιδιωτικό του πηγάδι ένα παγκόσμιο νερό. Αλλά τον ίδιον ποτέ δε θα τον λυτρώσουν πραγματικά όσα θα φέρει σε εμάς αναδυόμενος, γιατί η σωτηρία δεν βρίσκεται στον κόσμο των ιδεών, αλλά στη σκιά τους εδώ ανάμεσά μας. Ο πόνος που για εμάς ελαφραίνει δια μέσου της τέχνης, πολλαπλασιάζεται στην πραγματική ζωή για τον δημιουργό. Όσο περισσότερο γράφει, τόσο περισσότερο αιμορραγεί. Όσο περισσότερο μας γιατρεύει τις πληγές, τόσο πυορροούν οι δικές του. Για να ευτυχεί ο αναγνώστης πρέπει να υποφέρει ο συγγραφέας. Ο γραφιάς που προσπαθεί να ζήσει δολοφονεί το έργο του. Κι ο ζωντανός που προσπαθεί να γράψει δολοφονεί τη ζωή του. Κάνει το αντίδοτο δηλητήριο. Ανασηκώνεις τα μάτια έχοντας μόλις διαβάσει μια ξένη ιδέα η οποία ήταν και δική σου ιδέα ώσπου την είδες γραμμένη. Δεν είναι σύμπτωση να βρίσκεις τις ιδέες σου διατυπωμένες από άλλον. Είναι απλή αμνησία. Μερικές φορές, και αχαριστία. Η σκέψη μας έχει πλαστεί από ιδέες προγενέστερες που αφομοιώθηκαν και μετά τις ξεχάσαμε, η ουσία τους όμως μας ορίζει. Κάποτε τις ξανασυναντούμε και μας εκπλήσσει αυτό. Κι έτσι εσύ λαμβάνεις το αντίδοτο της ανάγνωσης και εύκολα ξεχνάς πως πρόκειται για το δηλητήριο της γραφής. Ξεχνάς ότι κάποιος άλλος ανέλαβε να αιμορραγήσει για λογαριασμό σου, να κυοφορήσει και να γεννήσει την κοινή σας ιδέα. Εσύ απολαμβάνεις τώρα αυτό που εκείνον τον πλήγωσε. Και είναι το ίδιο πράγμα, ένας έρωτας, ένας θάνατος, ένας πόνος. Βλέπεις, για να γίνεις εσύ «πραγματικά ο εαυτός σου», πρέπει δεκάδες συγγραφείς σε όλο τον κόσμο να απωλέσουν τους δικούς τους. Να βουτήξουν στα κατάβαθα της μαυρισμένης ψυχής σου για να σε ανασύρουν. Να ταυτιστούν μαζί σου, να βιώσουν τον πόνο σου και να δώσουν τις λύσεις που δεν έδωσες, να ματώσουν και να χαλάσουν τα στομάχια τους, προκειμένου εσύ να καταφέρεις την ταύτιση-αντίδοτο στον πόνο σου.

Αναγνώστη, δεν είσαι παρά ένας χαρωπός βασανιστής, να το ξέρεις.

Η απολογία θα ήταν ότι και χωρίς εσένα, αυτοί οι τρελοί θα βασανίζονταν μόνοι τους, σαν τους παλιούς εκείνους καλόγερους που αυτομαστιγώνονταν.

Αυτό δεν σε απαλλάσει από την ευθύνη, άσε που δεν είναι και απόλυτη αλήθεια, αφού ελάχιστοι θα συνέχιζαν να γράφουν αν δεν τους διάβαζε κανείς. Διότι είναι ξιπασμένοι. Λένε πως γράφουν για τον εαυτό τους, μα γράφουν πάντα για τον άλλον, αφού υπάρχουν μόνο δια μέσου των άλλων. Οι πιο πορωμένοι εξ αυτών, υποστηρίζουν πως δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς αφού οι ιστορίες τους επιλέγουν κι όχι εκείνοι τις ιστορίες. Εαν ακούσεις κάποιον να μιλάει έτσι, τραβήξου μακριά γιατί σε λίγο θα εκραγεί με κρότο και θα γίνει σουπερ νόβα.

Αν θες να κάνεις ένα καλό στη ζωή σου, σταμάτα να διαβάζεις έργα συγγραφέων εν ζωή.

Υποχρέωσέ τους να σταματήσουν να την περιγράφουν και να τη ζήσουν, ή να αποκτήσουν υπομονή να διαβαστούν μετά θανατον, άρα το έργο τους να αξίζει πραγματικά.