Το άσυλο και ο φόρος του.

Αναδημοσιεύω την διήγηση του αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου της Αθήνας για τα γεγονότα που ακολουθησαν τη δολοφονία Γρηγορόπουλου όπως τα εζησε, απο τη χθεσινή Καθημερινή, ώστε να σχολιάσω ορισμένα πράγματα: === Δραματικές ημέρες ασύλου στο Πανεπιστήμιο Ο αντιπρύτανης του Καποδιστριακού περιγράφει τα γεγονότα της 8ης Δεκεμβρίου και ό,τι ακολούθησε, όπως τα έζησε ο ίδιος Του Ιωαννη Καρακωστα* Ηταν Δευτέρα απόγευμα, πριν από δύο μήνες (8/12/2008), όταν κατεβήκαμε από το σπίτι μας με τη γυναίκα μου για να δούμε τι γίνεται στον χώρο του Πανεπιστημίου, όπου βρίσκονταν μαζεμένοι χιλιάδες άνθρωποι και επικρατούσε αναβρασμός. Είχαν προηγηθεί τα τραγικά γεγονότα του άδικου χαμού του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου και φαινόταν ότι από στιγμή σε στιγμή θα ξεσπούσε θύελλα, η οποία, όπως σκεφτήκαμε φωναχτά, θα παρέσυρε και το ιστορικό κτίριο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.Χιλιάδες άνθρωποι κατέκλυζαν τους γύρω χώρους του Πανεπιστημίου, άνθρωποι όλων των ηλικιών, άλλοι με πανό, άλλοι χωρίς, άλλοι ξεκάθαρων προθέσεων διαμαρτυρίας και άλλοι πάλι λιγότερο ανοικτοί απέναντι στους λόγους που τους έφεραν εκείνο το απόγευμα στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά σε ένα από τα αρχαιότερα, σημαντικότερα και ωραιότερα κτίριά της. Ηταν ένα σιωπηλό, αλλά και οργισμένο πλήθος που θύμιζε λάβα έτοιμη να κατρακυλήσει και να σκεπάσει τα πάντα.Κλειστό ή ανοιχτό; Με αυτές τις σκέψεις πήρα τηλέφωνο τον γενικό γραμματέα του Πανεπιστημίου που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή μέσα στο κτίριο. Το πρώτο που με ρώτησε ήταν αν θα πρέπει να επιτρέψουμε στους διαδηλωτές να μπουν μέσα στο Πανεπιστήμιο. Του απάντησα μονολεκτικά και η απάντησή μου συνέπλεε με την προηγηθείσα απόφαση του πρύτανη του Πανεπιστημίου μας: Το Πανεπιστήμιο θα έπρεπε να μείνει κλειστό. Το κτίριο, ωστόσο, το πολιορκούσε το πλήθος από παντού. Εκατοντάδες άνθρωποι προσπαθούσαν να μπουν μέσα με τη βία.Η γυναίκα μου κι εγώ διασχίσαμε με δυσκολία το πολύβουο πλήθος και τελικά φτάσαμε στην είσοδο του κτιρίου. Εκείνη τη στιγμή διαπιστώσαμε ότι, προφανώς από τις πλαϊνές πόρτες, το κτίριο είχε παραβιαστεί και ένας μεγάλος όγκος διαδηλωτών βρισκόταν ήδη στον εσωτερικό χώρο του. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν παραβιάσει απλά το κτίριο. Είχαν σχεδόν γκρεμίσει την κεντρική του είσοδο. Τότε, τηλεφώνησα στον γενικό γραμματέα και πάλι και του έδωσα την εντολή να ανοίξει η είσοδος του κτιρίου, καθώς δεν είχε πλέον νόημα να την κρατάμε κλειστή. Η κατάληψη είχε συντελεστεί ήδη. Με τη βία θα είχαμε μεγαλύτερα προβλήματα και περισσότερες καταστροφές από όσες είχαμε ήδη.Πράγματι, ανοίξαμε την πόρτα και το πλήθος κατέκλυσε τον ισόγειο χώρο του κτιρίου. Στο μεταξύ τα δακρυγόνα και οι βόμβες κρότου-λάμψης είχαν απλώσει τη δική τους «πολιορκία», στον στενό περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου. Η κατάσταση αυτή οδήγησε το κύμα των διαδηλωτών που εκινείτο στον εξωτερικό χώρο του Πανεπιστημίου να καταφεύγει τελικά μέσα στο κτίριο για να προστατευτεί. Στους προαύλιους χώρους οι καταληψίες άρχισαν να καίνε ό,τι μπορούσε να καεί, από τους χώρους που είχαν καταλάβει: καρέκλες, γραφεία, ξύλινες προθήκες, για να προφυλαχθούν μέσω της φωτιάς από τα δακρυγόνα. Μέσα σε λίγα λεπτά το πλήθος έχασε τη φυσιογνωμία του διαμαρτυρόμενου πολίτη που προκαλεί με την εικόνα του συγκίνηση και μετατράπηκε σε ένα απέραντο ανθρώπινο ποτάμι άναρχης και βίαιης αγανάκτησης.Κατάληψη και καταστροφέςΕκείνη τη στιγμή κάποιος με φώναξε και με ειδοποίησε ότι μπήκαν και στο γραφείο μου. Εσπευσα αμέσως εκεί και είδα μια ομάδα μασκοφόρων να ψάχνουν στον χώρο βιαστικά για να εντοπίσουν πράγματα αξίας, τα οποία θα μπορούσαν να αφαιρέσουν και στη συνέχεια να εκποιήσουν. Μεταξύ αυτών είχαν αφαιρεθεί ήδη από το γραφείο μου και μια σειρά αναμνηστικών μεταλλίων που είχα από τις επισκέψεις μου σε άλλα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ακόμα, εκλάπησαν μερικά αντικείμενα συμβολικής, αλλά και άλλα πραγματικής αντικειμενικής αξίας. Οταν άκουσαν τις φωνές μου, οι εισβολείς αυτοί φοβήθηκαν και τράπηκαν σε φυγή, ενώ με τη βοήθεια ενός άνδρα περίπου 50 ετών, που έμοιαζε να έχει ηγετικό ρόλο ανάμεσά τους, κατόρθωσα να κλειδώσω τον κύριο χώρο του γραφείου. Ετσι, σώθηκε το γραφείο μου από μεγαλύτερες καταστροφές και εμπρησμούς, αφού ο άνδρας εκείνος μου υποσχέθηκε ότι θα φρόντιζε να μην λεηλατηθεί άλλο ο χώρος. Πράγματι, μετά από εκείνη την κατάληψη, εάν εξαιρέσει κανείς μερικές ακόμη αποτυχημένες απόπειρες παραβίασης, ο χώρος του γραφείου μου έμεινε περαιτέρω αλώβητος.Στη συνέχεια, με τον γενικό γραμματέα και τους λίγους υπαλλήλους που βρίσκονταν στο κτίριο κλείσαμε τα γραφεία του πρύτανη και των δύο άλλων αντιπρυτάνεων, ώστε να αποτρέψουμε περαιτέρω επέκταση της κατάληψης. Στο μεταξύ η ρίψη καπνογόνων συνεχίστηκε αμείωτη και τα αέρια άρχισαν να μπαίνουν πια στους εσωτερικούς χώρους του κτιρίου, κάτι που ήταν εξαιρετικά οδυνηρό για όλους εμάς που δεν είχαμε προετοιμαστεί με τα κατάλληλα απωθητικά υγρά. Εκείνο που αποτέλεσε όμως για όλους μας την οδυνηρότερη έκπληξη, ήταν όταν διαπιστώσαμε ότι οι καταληψίες άνοιξαν την πόρτα του καυστήρα του Πανεπιστημίου και άρχισαν να χρησιμοποιούν τις δεξαμενές πετρελαίου του κτιρίου, για να γεμίζουν τα μπουκάλια που είχαν μαζί τους ως πολεμοφόδια. Ο κίνδυνος ανάφλεξης ήταν υπαρκτός και δυστυχώς κοντινός. Με μια θαρραλέα προσπάθεια, ο γενικός γραμματέας τούς έδιωξε από τους χώρους των καυσίμων και κλείδωσε την πόρτα τους.Σε άλλο χώρο του κτιρίου άρχισαν να οργανώνονται οι πρώτες συνελεύσεις των καταληψιών. Οταν ρωτήσαμε τι να περιμένουμε, μας απάντησαν ότι η απόφασή τους θα ληφθεί με... δημοκρατικές διαδικασίες. Μεταξύ των καταληψιών αυτών βρίσκονταν αλλοδαποί, ενώ άκουσα πολλούς να μιλούν στα ιταλικά. Το πλήθος εκείνο, το αποτελούσαν πλέον νέα παιδιά, μεγαλύτεροι σε ηλικία, αναρχικοί και αντιεξουσιαστές εμπόλεμοι, αναρχικοί και αντιεξουσιαστές θεωρητικοί, κοινοί κλέφτες και πλιατσικολόγοι, ναρκομανείς κ.ο.κ. Η κατάληψη έληξε τις πρώτες πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας. Οι καταστροφές που έγιναν στη διάρκειά της, στα μνημεία, τους εσωτερικούς, αλλά και τους περιβάλλοντες χώρους ήταν σοβαρότατες. Το ίδιο βράδυ κάηκε ολοσχερώς και η βιβλιοθήκη Ευρωπαϊκών Σπουδών της Νομικής Σχολής στην συμβολή των οδών Σίνα και Ακαδημίας. Λόγω της φωτιάς που άναψε στη διάρκεια των επεισοδίων, επηρεάστηκε η στατικότητα του κτιρίου, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να λειτουργήσουν τα διδακτήρια του Ιδρύματος σε κανένα από τους ορόφους του. Συχνό φαινόμενο Προσπάθειες για κατάληψη του κτιρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχαμε ώς σήμερα, σε όλα τα συλλαλητήρια που γίνονται στο κέντρο της Αθήνας. Μετά τη λήξη τους, ομάδες διαμαρτυρομένων, εξοπλισμένοι πολλές φορές με ρόπαλα, σιδηρολοστούς και άλλα αντικείμενα προσπαθούσαν κάθε φορά, εξωθούμενοι συχνά από τα δακρυγόνα, να καταφύγουν στο κεντρικό κτίριο της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου μας. Κάθε φορά που διοργανώνεται μια πορεία, σπάνε τις αλυσίδες που κρατούν κλειστές τις πόρτες, σπάνε τα τζάμια, προσπαθούν να παραβιάσουν τις πόρτες. Στο συλλαλητήριο που έγινε στις 9 Ιανουαρίου μάλιστα, διαδηλωτές πήδηξαν τα κάγκελα από την πλευρά της οδού Ρήγα Φεραίου και ένας μασκοφόρος ανάμεσά τους, προσπάθησε να σπάσει την πλαϊνή πόρτα του κτιρίου.Οταν οι πρυτανικές αρχές και πολλοί συνάδελφοι βγήκαμε στο μπαλκόνι του επάνω ορόφου και τον αποδοκιμάσαμε με έντονες φωνές, αποφάσισε να μας απαντήσει με διαφορετικό τρόπο. Εσπασε τα μάρμαρα από τα πεζούλια του κτιρίου σε αρκούντως επικίνδυνα, θα έλεγα θανατηφόρα, κομμάτια μεγέθους πακέτου τσιγάρων και τα εκτόξευσε εναντίον μας, απειλώντας ότι θα μας έχει υπ’ όψιν του σε προσεχείς δραστηριότητές του. Ευτυχώς για όλους μας, κάποιος άλλος διαδηλωτής τον έπεισε να ξαναπηδήξει τα κάγκελα και να φύγει εγκαταλείποντας την πολιορκία του.Οι παραπάνω περιγραφές αποτελούν τα γεγονότα όπως τα έζησα τον τελευταίο μήνα από τη διοίκηση του Πανεπιστημίου Αθηνών. Λυπάμαι, αλλά πρέπει να πω, ότι αυτό είναι το άσυλο σήμερα στα Πανεπιστήμιά μας. Πρέπει να ειπωθεί βέβαια, ότι σε όλες τις περιπτώσεις εγκληματικών πράξεων όπου απειλείται η ζωή ανθρώπων, οι πρυτανικές αρχές θα πρέπει να έχουν τη βοήθεια των αστυνομικών δυνάμεων. Σχεδόν ποτέ δεν την έχουν. Γιατί δεν μπορούν, διερωτώμεθα, να προφυλάξουν το ιστορικό κτίριο, ένα από τα τρία κτίρια που εκφράζουν τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό;Γιατί δεν προστατεύουν τα πανεπιστήμια όπως προστατεύουν τη Βουλή, τα υπουργεία ή το Προεδρικό Μέγαρο; Εχει παύσει για τη σύγχρονη Πολιτεία το Πανεπιστήμιο να έχει τη σημασία του;Ο λόγος ύπαρξης του ασύλουΤελειώνω με τις παρακάτω σκέψεις: ο λόγος που –ιστορικώς– θεσπίστηκε το άσυλο είναι προφανής. Ασυλο έρευνας, διδασκαλίας, ελεύθερης διακίνησης ιδεών και χώρος προάσπισης των αγαθών, που συνδέονται αναπόσπαστα με την αξία του ανθρώπου μέσα σε καθεστώς ή κλίμα αμφισβήτησης των θεμελιωδών αξιών του και της ελεύθερης δημοκρατικά κατοχυρωμένης δράσης. Με την πάροδο των ετών, μετά την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας και την παγίωση των δημοκρατικών θεσμών, την κατοχύρωση των ατομικών ελευθεριών σε όλα τα επίπεδα και έναντι όλων, ο δικαιοηθικός λόγος ύπαρξης του ασύλου έπαψε να υπάρχει. Η διατήρηση του όρου σε νομικά κείμενα, ακόμη και στο Σύνταγμα, έχει τεράστια ασφαλώς ηθική-ιστορική αξία γιατί συμβολίζει το ιδεώδες της ελευθερίας ως πανανθρώπινης και διαχρονικής αξίας στην πορεία προς την κατάκτηση της δημοκρατίας.Σήμερα, υπό καθεστώς πλήρους κατοχύρωσης των δημοκρατικών θεσμών και υπό το φως των δικαιοηθικών επιταγών των διεθνών Συμβάσεων, του Συντάγματος, των κοινών νόμων που κατοχυρώνουν απολύτως το άσυλο ως χώρο ανάπτυξης της ιδιωτικότητας και της προσωπικότητας εν γένει του ανθρώπου, και στο πεδίο της δημόσιας δράσης και σε επίπεδο ατομικής έκφρασης, αλλά πάνω από όλα στους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, επιστημονικής δράσης, έρευνας και διδασκαλίας, αφαιρούν από την έννοια του ασύλου όπως αυτό χρησιμοποιείται για άλλους από τον προορισμό του λόγους, περιεχόμενο και κάθε νομική δεσμευτικότητα. Το άσυλο –σε κάθε ευνομούμενη Πολιτεία– προστατεύεται από τον νόμο, ως απόλυτη πολιτειακή αλλά και υπερνομοθετική ηθική επιταγή παντού και πάντα, π.χ. στο σπίτι, στο γραφείο, στους ιδιωτικούς χώρους, με τους περιορισμούς που επιβάλλουν βεβαίως προάσπιση της αξίας των συνανθρώπων μας υπό την έννοια της ακώλυτης δράσης των συνυφασμένων με την αξία του ανθρώπου δραστηριοτήτων. Το άσυλο είναι κατοχυρωμένο δικαίωμα όλων των πολιτών έναντι πάντων που ασκούν βία και προσπαθούν να το καταπατήσουν χωρίς ίχνος δημοκρατικής νομιμοποίησης. * Ο κ. Ιωάννης Καράκωστας είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής, αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών. === Λοιπόν, ας ξεκινήσω με μια συμφωνία: συμφωνώ με την τελευταία φράση του αντιπρύτανη "Το άσυλο είναι κατοχυρωμένο δικαίωμα όλων των πολιτών έναντι πάντων που ασκούν βία και προσπαθούν να το καταπατήσουν χωρίς ίχνος δημοκρατικής νομιμοποίησης" και σκέφτομαι ότι όλοι οι πολίτες δεν είναι μόνο οι πανεπιστημιακοί και οι φοιτητές, αλλα όλοι οι πολίτες. Και όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα στην ελευθερία της εκφρασης και των ιδεών, αρα και στο άσυλο, μια δημοκρατική κατάκτηση της χώρας μας. Εναντι παντων που ασκουν βία: ναι, κι εδω συμφωνώ, μόνο που τη βία βλεπω να την ασκεί η αστυνομία, όπως τουλαχιστον αντιλαμβάνομαι την ίδια τη διήγηση του αντιπρύτανη, ο ο΄ποίος αποδψέχεται οτι τα δακρυγόνα και οι αστυνομικές επιθέσεις εξώθησαν τους συγκεντρωμένους μεσα στο ίδρυμα. Χωρίς ίχνος δημοκρατικής νομιμοπίησης, δεδομένου ότι η πρακτική της αστυνομίας στην αντιμετώπιση εκτρόπων στηρίζεται σε χουντικό νόμο http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=77977692 και η εκτεταμένη χρήση απαγορευμένων χημικών είναι μια αντιδημοκρατική πρακτική. Θα μου πείτε, είσαι υπερ της καταστροφής των πανεπιστημίων, υπερ της μεταλλαξής τους σε ορμητήρια ταραξιών; Θα σας πω οχι, αλλα δεν ξερω πως θα αντιδρούσαν αυτοί οι άνθρωποι, αν άνθρωποι σαν τον κ.αντιπρύτανη δεν εσπευδαν να κλείσουν τις πορτες και να τους αποκλείσουν, αλλα τους ανοιγαν και τους προσκαλούσαν μεσα, να τους δώσουν ασυλο και να τους παρακαλέσουν να σεβαστούν το χώρο. Αν ανθρωποι σαν τον αντιπρύτανη, δεν εσπευδαν να σφραγίσουν τα γραφειάκια και τις καρεκλίτσες τους (ωστε η επέκταση της καταληψης θα αντιμετωπιζόταν, μας λεει ο αντιπρύτανης, με το κλείδωμα των ...γραφείων του πρύτανη και των αντιπρυτάνεων, μαλιστα...) αλλα με την ίδια ζέση πήγαιναν στα αμφιθέατρα και υπενθύμιζαν σε ολο αυτό το πλήθος των εξεγερμένων οτι το πανεπιστήμιο είναι το σπίτι τους. Δεν ξερω αν θα είχαν τετοιες κινήσεις καποιο αποτέλεσμα, πιθανολογώ ομως οτι δεν υπαρχουν μόνο μεμονωμένοι 50άρηδες στον αντεξουσιαστικό χώρο, σαν αυτόν που όπως λεει ο αντιπρύτανης, τον βοήθησε. Πιστεύω στην αλληλεγγύη των ανθρώπων απέναντι σε κάθε μορφή αυταρχικής εξουσίας και επιτρέψτε μου να αναρωτιέμαι, μήπως αυτό που όλοι πολεμάμε εκτός απο τον αυταρχισμό, δηλαδή τους κανίβαλους βανδάλους, θα μπορούσαμε να τους είχαμε αντιμετωπίσει καλύτερα αν δε βλεπαμε το πανεπιστήμιο σαν γραφείο του ταδε πρύτανη και αντιπρύτανη, αλλα ως εναν χώρο αληθινής ελευθερίας. Κυριε αντιπρύτανη, να το χαίρεστε το γραφειάκι σας και εύχομαι να παραμένει παντα τακτοποιημένο και αλήστευτο. Επιτρέψτε μου ομως να διερωτωμαι, αν εκείνη την ώρα αντι να ταμπουρωθείτε εκεί μέσα πηγαίνατε μαζί με τους εξεγερμένους, μήπως η κοινωνία μας θα είχε εστω λιγάκι αλλαξει; Αν δεν αποτελούσατε δηλαδή τμήμα της καταστολής αλλα της εξεγερσης, σκέφτομαι μήπως το πανεπιστήμιο σας δεν εξελισσόταν σε ορμητήριο κουκουλοφόρων αλλα σε πραγματικό ασυλο ιδεών και μιας δικαιης εξεγερσης. Θα με πείτε ρομαντικό το ξερω, αλλα τουλαχιστον κ.αντιπρύτανη δεν είμαι κυνικός, ώστε να μιλαω με προσεγμένα και πολιτικώς ορθά λόγια οπως εσείς για τους "εχθρούς" της δημοκρατίας, ώστε να μη βρω καποιο μπελα αύριο, και να καταλήγω σε ολοκληρωτικές σκέψεις. Κύριε αντιπρύτανη, για μενα το πανεπιστημιακό ασυλο δεν είναι κατάλοιπο μιας περασμένης εποχής, αλλα κληροδότημα του πατέρα μου στα παιδιά μου. Κι αν κινδυνεύει απο καποιους, νομίζω πως αυτοί οι κάποιοι δεν είναι οι κουκουλοφόροι και οι ναρκομανείς που σας σπανε το γραφείο σας, αλλα εσείς οι ίδιοι που εκεί μεσα οχυρώνεστε αντί να βγείτε μαζί τους στο δρόμο. Αρκετά πια με την καραμέλα ότι το ασυλο είναι αναχρονισμός και καταπατείται απο τους καταληψίες. Τους βανδάλους κάποιος τους δίδαξε, η μαλλον κάποιος δάσκαλος σαν εσάς απέτυχε να τους διδάξει γιατί βαριόταν να ασχοληθεί κύριε αντιπρύτανη. Δική σας αποτυχία είναι οι στρατιές των απόκληρων, όχι δική τους. Το άσυλο αγαπητέ αντιπρύτανη, είναι η Δημοκρατία η ίδια. Και οι βανδαλισμοί στα ιδρύματα, είναι ο φόρος που πληρώνουμε όλοι μας για να μπορείτε εσείς και οι όμοιοί σας να είστε τόσο κυνικοί γραφειοκράτες, η αστυνομία να αποτελείται απο ενα μεγάλο ποσοστό ηλιθίων και οι πολιτικοί μας να μπορούν να προσεύχονται στα διάφορα Βατοπέδια. Την καλημέρα μου.